Αν και θιασώτης της άποψης πως αυτός που πρώτος κάνει το λάθος, όταν αυτό συνιστά πρωτογενές λάθος και όχι σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι του, φταίει διπλά, πρώτον επειδή λάθεψε και δεύτερον επειδή λάθεψε πρώτος, είμαι εξίσου σκληρός και με αυτόν που δεν αποδέχεται τη συγγνώμη, πεισματικά, επειδή, ίσως, το λάθος του άλλου του ήρθε σαν δωράκι, για να εκφράσει εμμονές, νευρώσεις, θυμούς και άλλα πάθη.
Μας άφηναν στη Σχολή, να καπνίζουμε, όταν έβρεχε, μέσα στην τάξη και μόνο στο διάλειμμα, με την πόρτα, βεβαίως βεβαίως, ανοιχτή. ΄Ηταν μια τρυφερή υποχώρηση από τη διεύθυνση, καθώς οι αίθουσες που τότε κάναμε μάθημα, ήταν ουσιαστικά δύο μαγαζιά. Στεκόσουν στην πόρτα, βρεχόσουν, άμα έβρεχε. Η αλήθεια είναι πως υπήρχε μια ελαστικότητα στο θέμα του τσιγάρου, ήταν και άλλοι καιροί, οι πιο πολλοί δάσκαλοί μας κάπνιζαν στο μάθημα. Συχνά, οι πιο γοητευτικοί από αυτούς, (ας μη λέμε ονόματα, τι θα πει ο κύκλος μας), στις ωραίες τους μέρες, στη ρέντα τους, σε ωραίους λόγους για την υποκριτική και το θέατρο, έφτιαχναν με τα τσιγαράκια τους, ακούσια, μια ατμόσφαιρα μαγική (λυπάμαι που γράφω τέτοιες κοινοτοπίες, αλλά η πρωτοτυπία δεν είναι στο τσεπάκι). Φέρναμε κι εμείς ρεσώ και ανάβαμε κεράκια, σβήναμε τα σκληρά φώτα ιατρικού εργαστηρίου της αίθουσας και αφήναμε μόνο αυτά που φώτιζαν τη μικρή μας σκηνή, μπερδευόταν και ο καπνός στο πρόσωπο και τα λόγια του δάσκαλου ή της δασκάλας και κάτι γινόταν, που δεν θα γινόταν, αν τα λόγια δεν ήταν μαγικά, κι ας είναι ο καπνός η ουσία των πραγμάτων, γενικώς. Εδώ υπερίσχυε ο λόγος.
Κάποιοι κάναμε και τις κουτσουκέλες μας. Ανάβαμε και κανένα στη ζούλα μέσα στην τάξη, όταν δεν έβρεχε. Μας έγινε παρατήρηση, συμμορφωθήκαμε, καπνίζαμε έξω.
Μια μέρα άναψα ένα στο θρανίο, για να μη βγάζω έξω αναπτήρα και πακέτο (διότι απ' έξω δεν επέστρεφες μέσα εύκολα με αναπτήρα και πακέτο) και διέσχισα την αίθουσα, δυο βήματα δηλαδή, και πετάχτηκα έξω. Γραμμή καπνού δεν λες αυτό που έβγαλε το αναμμένο τσιγάρο, ένα μικρό φαντασματάκι ήταν στην μέσα ατμόσφαιρα, που κι αυτό το πήρε ένα αεράκι από την πόρτα και το έβγαλε έξω.
Η συμφοιτήτρια όμως με είδε. Και αργά, μεσάνυχτα, μετά το μάθημα, με πήρε τηλέφωνο για να διαμαρτυρηθεί. Της ζήτησα συγγνώμη και της υποσχέθηκα πως δεν θα το ξανα-ανάψω μέσα στην τάξη. ΄Όμως, η κουβέντα κράτησε πολύ. Δεν της αρκούσε η συγγνώμη, ούτε η υπόσχεση. ΄Ηθελε εγγυήσεις πως δεν θα το ξανακάνω. Μετά από μία ώρα, που προσπαθούσα να είμαι ευγενικός, και να αποσύρω το επιχείρημα "για μια στιγμούλα ήταν μόνο", άρχισα άλλο τροπάρι. "Εφόσον δεν σε ικανοποιεί η απάντησή μου να απευθυνθείς στη διεύθυνση, να με καλέσουν, να με συνετίσουν". Εκείνη το χαβά της: "Μα δεν θέλω να σε καταγγείλω ("καταγγελία": παραδοσιακό έθιμο της Κύπρου), έχω κάνει παράπονο για το τσιγάρο, θέλω να σιγουρευτώ πως δεν θα το ξανακάνεις". Τα αρχίδια πρήζονταν, αλλά τα ήθελε ο κώλος μου; ΄Ηταν και καιροί που είχα ακόμα κέφια και αντοχές, υπήρχε μια σκοτεινή διασκέδαση σε αυτόν τον βασανιστικό διάλογο, μάλλον μαζοχιστική, διότι μ' άρεσε, αλλά υπέφερα. ΄Όταν πια είδα πως το θέμα εδώ δεν ήταν η πράξη μου, αλλά η μη συμβατότητα, επιστράτευσα χιούμορ και ειρωνεία. "Η ώρα πέρασε φίλη, έχει πάει δύο το πρωί και πρέπει να κοιμηθώ. Δεν ξέρω πως μπορώ να σου υπογράψω συμβόλαιο. Ζητώ συγγνώμη και υπόσχομαι πως θα προσπαθήσω να μην το ξανακάνω. Επειδή όμως με ξέρω, είναι μαθηματικώς βέβαιον πως όσο και να προσπαθήσω θα έρθει η στιγμή, που η αυτοκυριαρχία μου δεν θα είναι ισχυρή και θα καπνίσω ένα ολόκληρο μέσα στην τάξη. Καληνύχτα".
΄Ακουσα μόνο ένα ααααααα και έκλεισα το τηλέφωνο. Και φρόντισα βέβαια να μην ξανακαπνίσω μέσα, αλλά με χαιρεκακία θυμάμαι την απόγνωση που της προκάλεσα έστω για εκείνο το βραδάκι και υποφέρω στην ιδέα πως απροστάτευτος από άλλους κι από μένα τον ίδιο, έζησα τη μισή μου ζωή. Και βέβαια αυτά είναι εύθυμες ιστορίες. Υπάρχουν χειρότερα.
Και από τα χειρότερα είναι αυτές οι φωτογραφίες πάνω στα τσιγάρα. Προτιμώ να αγοράζω αυτά που λένε πως επιδρούν στη γονιμότητα, όχι στη στύση προς θεού, ή αυτό με το μωρό με την πιπίλα - τσιγάρο που είναι τρισχαριτωμένο. Ξέρει κι ο περιπτεράς, είμαι καλός πελάτης, και δεν μου δίνει καρκίνους και εγκεφαλικά.
Νιώθω πως οι εικόνες δεν προκαλούν την προσδοκώμενη (;) αντιπάθεια στο τσιγάρο, αλλά στην αρρώστια. ΄Ισως γι' αυτό ξεπουλάνε οι ταμπακιέρες: δεν ξέρω αν θα μειωθεί το κάπνισμα, ξέρω πάντως πως πολλοί φίλοι που δεν αντέχουν τις εικόνες βολεύουν αλλιώς τα τσιγάρα τους, ενώ, άλλοι, όπως εγώ, απλώς, πια (και το πια ήρθε νωρίς), δεν κοιτούν το πακέτο. Η απολαυστική διαδικασία "πιάνω πακέτο, βγάζω τσιγάρο" γίνεται λίγο στα τυφλά. Είναι θέμα χρόνου να τις συνηθίσουμε κι όλας.
"Αέρινος σαν την αναπνοή" γράφει ο μεγάλος, "ο καπνός έχει κάτι το βαθύτατα πνευματικό - όχι μόνο επειδή πνέει μαζί με την εισπνοή και την εκπνοή, αλλά κυρίως γιατί αφυπνίζει το εγώ με ένα ναρκωτικό νανούρισμα, σάμπως να το βυθίζει σε ένα βαθύτερο στρώμα σημασιών". Τι να συνεισφέρει τώρα η ταπεινότης μου, στο περί καπνών και άλλων πνευμάτων θέμα; Μας τα είπε, μέσω SANTE, και η μανιώδης του καπνού Ζ., μας το φωνάζουν εδώ και αιώνες καπνοί πολέμων, σιβυλλικοί χρησμοί και Ινδιάνοι. Χωρίς φωτιά καπνός δεν βγαίνει. "Τσιγάρο ατέλειωτο, βαρύ η μοναξιά μου", το αγαπημένο μου κάποτε τραγούδι (αν δεν είχε παραμείνει έντεχνο, διότι τα τραγούδια αλλάζουν, θα ήταν ακόμα το πιο αγαπημένο), αν το είχε πει ο Καζαντζίδης θα ήταν από τα μεγάλα εθνικά, πνευματικά, τραγούδια.
Η αλήθεια είναι πως έχω προσπαθήσει να το μειώσω, τα κατάφερα μάλιστα κάποτε, με τη βοήθεια της μητρός μου, της οποίας το μόνον αμάρτημα ήταν να καπνίζει μια ζωή, για εφτά ζωές (τελικά έζησε μόνο μία και όχι ως εκεί που θα μπορούσε να πάει, δεν πρόλαβε να γεράσει), η οποία μου έδινε μόνο εφτά τσιγάρα την ημέρα και αυτό κράτησε για αρκετό καιρό. ΄Ένα το πρωί με τον καφέ, ένα φρι, ένα μετά το γεύμα, ένα με τον απογευματινό καφέ, άλλο ένα φρι, ένα μετά το δείπνο, κι ένα τελευταίο φρι, και η μέρα ολόκληρη γινόταν μια βασανιστική αρίθμηση σταθμών, κάθε σταθμός ένα τσιγάρο δρόμος. ("Ας ήτανε ο πόνος ένα τσιγάρο δρόμος για να τον περπατήσω" και "η ζωή μου όλη, είναι ένα τσιγάρο, που δεν το γουστάρω κι όμως το φουμάρω). Υπαρξιακά τραγούδια, βαριά πυροβολικά που δεν καταλαβαίνουν από καρκίνους και συνάχια.
Ο Σαρτρ δοκίμασε να το κόψει και κατάλαβε πως ο καπνός δεν ήταν συνοδός, αλλά η ουσία των γεγονότων. "Κόβοντας το τσιγάρο αφαιρούσα από το θέαμα το ενδιαφέρον του, τη γεύση από το απογευματινό φαγητό, τη φρεσκάδα από την πρωινή εργασία". Ακόμα και τις μέρες που νιώθεις πως η ευαισθησία σου έχει πάει περίπατο, ένα τσιγαράκι, γίνεται συμβάν. Δεν το συζητώ, για την ανακουφιστική του δράση, στη δράση και στην αδράνεια, για το ξελαμπικάρισμα στη θολούρα, για την αποφόρτιση σε ένα διάλειμμα στην εντατική εργασία, για την ιερή του κατάβαση στα σωθικά, μετά την μασαμπούκα, που θυμίζει τη θνητή μας φύση. Ο καπνός, που τόσο βλάπτει την υγεία, ευθύνεται για την πνευματικότητά μας και στο βαθμό που του αναλογεί, και για μεγάλο κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς και δραστηριότητας.
Σήμερα 2 Δεκεμβρίου θέλω να το μειώσω, τουλάχιστον. (Δύο, επειδή τίποτε δεν είναι ένα, ως γνωστόν). Και γράφω αυτό το κείμενο, μεταξύ άλλων, για να δεσμευτώ, πέρα από την ανάγκη μου να διατυμπανίσω πόσο ηλίθιες είναι οι φωτογραφίες πάνω στα πακέτα, ιδίως αυτή με τον γυμνό άνδρα που κοιμάται σε εμβρυακή στάση και από κάτω λέει πως το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο σεξουαλικής ανικανότητας. Η φωτογραφία θα ήταν αποτελεσματική μόνο αν μας έδειχνε ένα μαραμένο πέος, όχι μόνο του, αλλά μπροστά σε ένα ορθάνοιχτο αιδοίο. Ο άντρας που κοιμάται γυμνός κρατώντας το κεφάλι του (το πάνω) και τραβώντας το σεντόνι, δίνει την αίσθηση πως περνάει καλά, μην πω πως ηδονίζεται. Για άλλους βασανίζεται. ΄Όπως το βλέπει κανείς. (Πάντως υπάρχουν άνθρωποι που περνούν και μόνοι τους καλά).
΄Εχει καιρό που σκέφτομαι να το μειώσω, πρώτα πρώτα για τη φωνή μου, διότι ήμουν καλός τραγουδιστής και τώρα δυσκολεύομαι. ΄Επιανα κάτι ψηλές εγώ... Η αφορμή, να το σκεφτώ, δεν ήταν αυτές οι εικόνες, ήταν που έλβεπα την Whitney Houston να καίγεται μέσα στο ταλέντο της (υπεράνθρωπες δυνατότητες), όταν ήταν στα πάνω της. I will always love youuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuu live. ΄Αραγε κάπνιζε;
Μια φορά το έκοψα για δύο εικοσιτετράωρα. Προς το τέλος της δεύτερης μέρας, μου ήρθε μέσα σε ένα αυτοκίνητο ο καπνός στα μούτρα. Μύριζε άσχημα και με ενόχλησε. Σκέφτηκα πως αν δεν ήμουν καπνιστής, δεν θα το άντεχα και θα ήμουν, αντικαπνιστής σαν την συμφοιτήτριά μου, όχι στη συμπεριφορά (προς θεού, προς θεού), αλλά στην ουσία: ουδείς δεν πρέπει να ανέχεται τον καπνό του άλλου στη μούρη ή στο χώρο. Τώρα αν θα γίνουμε Καναδάς (όπως με ενημερώνει η κομψή μου Χ.) που σε στέλνουν εκδρομή για ένα τσιγάρο, είναι άλλη συζήτηση.
Επιμένω πάντως πως οι σκληρές εικόνες δεν βοηθάνε. ΄Εχασα άνθρωπο από το τσιγάρο, έχω πιάσει τον καρκίνο με τα χέρια μου, κάποτε με πιτσίλισε και στο πρόσωπο και μυαλό δεν έβαλα. Θα βάλω με το παιδάκι με την πιπίλα;
Αντιφατικός, ώστε να περιφρουρώ την υγεία μου και να της σκάβω το λάκκο, δεν κάπνισα ποτέ χόρτο στη ζωή μου, ούτε μια τζούρα. Σκέφτομαι να απευθυνθώ σε κανέναν φίλο που εμπιστεύομαι, επειδή είμαι χέστης, πολύ φοβιτσιάρης, να μου δώσει λίγο να δοκιμάσω, (φοβάμαι πως θα ζαλιστώ και θα λιποθυμήσω). Τέλος πάντων, να εθιστώ σε κάτι άλλο, σαφώς πιο υγιεινό και να το κόψω το ρημάδι. "Θα πεθάνουν, μα κάνουν πως δεν το ξέρουν" φωνάζει η νεκρή ανθρωπότητα για τους ζωντανούς με τις ασφαλισμένες υγείες, είμαι αποτυχημένος και βλάκας, αδύναμος, ένα μηδενικό. Και το εννοώ.
Φ.Α.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου